Optimal Stopping (Optimal Duraklama)
Araba alırken veya satarken, işe alım gerçekleştirirken ve hatta hayatınıza girecek insanı seçerken:
KARAR NOKTALARINDA, ARAŞTIRMAYA NE ZAMAN SON VERMELİYİZ?
Optimal duraklama; bilgisayar bilimine de ilgili olan, ‘software’ kavramını literatüre kazandırdığı tahmin edilen kişi olan matematikçi Merril Flood tarafından; ekonomi, istatistik ve finans alanlarında veya gerçek hayat örnekleri verecek olursak işe alım, araba veya ev satın alırken, karar aşamasında biraz daha beklemeli miyim sorusunun cevabını bize veren, özetle en iyi zamanda durma, en verimli seçimi gerçekleştirmeyi amaç edinen bir yaklaşımdır.
Herhangi bir optimal duraklama probleminde esas alınması gereken nokta seçenekler arasından hangisinin seçileceği değil, kaç tane seçeneğin dikkate alınacağıdır.
İlk olarak 1964 yılında basılı olarak bahsedilen sekreter problemi optimal duraklama problemlerinin en ünlüsü olduğunu söyleyebiliriz. Sekreterlik kadrosu için açılan bir ilanda başvuru yapanlarla görüşmeler gerçekleştirdiğimizi varsayalım. Gerçekleştirilebilecek iki hata vardır. Birincisi, araştırmayı erken bırakmak bir diğeri ise daha iyi bir adayı bulmak için araştırmayı geç sonlandırmak. Görüştüğümüz aday sayısı arttıkça aradığımız en iyi sekreter adayını bulma ihtimalimiz gittikçe azalmaktadır.
Peki optimal duraklama yaklaşımı bize ne zaman, nasıl seçim yapmamızı söylüyor?
Optimal duraklama, n kişilik bir aday havuzunun e sayısına (2,71) bölünmesi ile ortaya çıkan değeri, aday sayısından çıkararak ondan bir sonraki görüşme yaptığımız veya yapacağımız adayı kabul etmemizi söylüyor. Bu ise en iyi adayı seçmemiz için bize %37 oranında şans verir. Aday havuzu büyüdükçe %37 oranı sabit kalmaktadır. O halde optimal duraklama yaklaşımına göre adayların hiçbirini seçmeden %37’si ile görüşüp daha sonra görmüş olduğumuz adaylardan daha iyi olan ilk adayı seçmeliyiz.
Bu örneği biraz daha somutlaştıracak olursak; bir sekreter ilanına 8 kişinin başvurduğunu kabul edelim. 8 / 2.71 işleminin sonucu yaklaşık 3 olduğundan, optimal duraklama bize ilk 3 adayı reddetmemizi ve önceki adaylardan daha iyi olan ilk adayı seçmemizi söylüyor.
Ayrıca aşağıdaki video bağlantısından optimal duraklamayı inceleyebilirsiniz:
